De Joodse Raad - Seizoen 1

De Joodse Raad gaat over een stuk beladen Nederlandse geschiedenis. Een stuk geschiedenis dat in deze serie op grote en kleine schaal op indrukwekkende wijze neergezet wordt.

Met enige regelmaat verschijnt er een film of serie die zich richt op een aspect van de Tweede Wereldoorlog. Deze serie richt zich op de Joodsche Raad (zoals de officiële spelling was), een organisatie die tijdens de bezetting in het leven geroepen werd. De Raad moest het bestuur over Joden in Amsterdam (en vervolgens in heel Nederland) voor haar rekening moest nemen. Via de Joodsche Raad kon de bezetter bevelen doorgeven aan de Joodse bevolking en haar leiders.



We zien dat deze Raad wordt opgericht en dat David Cohen (Pierre Bokma, Jos) en Bram Asscher (Jack Wouterse, Hotel Beau Séjour) beiden voorzitter van de Raad worden. Twijfel is er hierbij direct al, onder meer binnen het gezin van Cohen dat verder bestaat uit zijn echtgenote Cornelia (Monic Hendrickx, Penoza), dochters Virrie (Claire Bender, Cast) en Mirjam (Ellie de Lange, Arcadia) en ‘tante’ Sophie (Els Dottermans, De Luizenmoeder (BE)) met wie David al jaren een affaire heeft. De twijfel richt zich met name op de vraag of dit de juiste manier is om met de bezetter om te gaan.

En niet alleen binnen het gezin bestaan er twijfels, ook binnen de Raad en haar medewerkers wordt veelvuldig de vraag gesteld of het wel verstandig is om op deze manier samen te werken met de Duitsers. Zo ontstaat met name bij Gertrude van Tijn (Malou Gorter, Oogappels) steeds meer het idee dat er misbruik gemaakt wordt van de Raad. De voorzitters blijven echter hun doel voor ogen houden. In hun beleving kan het niet lang duren voordat de geallieerden Nederland bevrijden waarmee de oorlog (voor Nederland) voorbij zou moeten zijn. Hun doel is om de Joodse gemeenschap door de bezetting heen te loodsen zodat direct na de oorlog de wederopbouw kan starten.

Het verhaal binnen het verhaal van de oorlog, de interne strijd binnen de familie Cohen, zorgt ervoor dat deze serie zo indrukwekkend is en dat mag grotendeels op de conto geschreven worden van het spel door Pierre Bokma en Claire Bender. Feitelijk zien w

Naarmate de oorlog echter vordert, blijkt deze niet zo snel voorbij te zijn als gehoopt en gaat de bezetter steeds verder in wat zij eist van de Raad. In het begin gaat het met name om bevelen om de Joodse gemeenschap zo rustig mogelijk te houden en rellen en verzet te voorkomen, maar dat wordt stelselmatig uitgebouwd naar het dragen van de davidster zodat duidelijk is wie er Joods is en uiteindelijk het gestructureerd laten verlopen van de deportatie van de Joden. De weerstand vanuit de Joodse samenleving en ook onder de medewerkers van Raad wordt naarmate de oorlog vordert steeds groter.

Cohen ziet echt wel in dat alles van kwaad tot erger gaat, maar blijft erbij dat het einde in zicht moet zijn. De aantijgingen dat de Raad de bezetter teveel zijn gang laat gaan en dat de motieven vanuit de Raad soms meer het eigen belang lijken te dienen in plaats van het algemene belang is hij het dan ook niet mee eens. Dit leidt tot veel spanningen binnen de gemeenschap, de Raad, maar ook zeker binnen zijn gezin. En met name met dochter Virrie, die bij het verzet betrokken is geraakt, botst het. Het leidt tot vele heftige discussies en zorgt ervoor dat vader en dochter voor langere tijd gebrouilleerd raken.

Nadat Nederland is bevrijd en de oorlog ten einde is gekomen, komt steeds meer in de openbaarheid welke gruwelijkheden er in Nederland en binnen Europa hebben plaatsgevonden. Iets waarbij ook het handelen van de Joodsche Raad dan onder een vergrootglas komt te liggen en waarbij Cohen en Asscher zich moeten verantwoorden voor hun handelen en moeten leren leven met de keuzes die zij hebben gemaakt.



De Joodse Raad is een indrukwekkende serie geworden. Het richt zich op het verhaal van de Joodse gemeenschap in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog en durft het aan om dat zowel op grote schaal (het leed van de Joden in zijn algemeenheid) en kleine schaal (het verhaal van de familie Cohen) te vertellen. De gruwelijkheden die tijdens de oorlog hebben plaatsgevonden, worden over het algemeen niet daadwerkelijk in beeld gebracht. Maar, zeker met de kennis die wij al hebben van de Tweede Wereldoorlog, is voldoende duidelijk wat er speelt.

Het verhaal binnen het verhaal van de oorlog, de interne strijd binnen de familie Cohen, zorgt ervoor dat deze serie zo indrukwekkend is en dat mag grotendeels op de conto geschreven worden van het spel door Pierre Bokma en Claire Bender. Feitelijk zien we dat de strijd binnen de familie, met name tussen vader en dochter, en de discussies die voeren, na de oorlog op grotere schaal opnieuw gevoerd worden maar dan ten aanzien van het handelen van de gehele Raad en dat wordt mooi in beeld gebracht. Maar een verhaal kan nog zo goed zijn, het moet nog wel goed gebracht worden. En dat wordt hier gedaan. Van de veranderende gevoelens van Virrie ten opzichte van haar vader tot het indrukwekkende betoog dat David na de oorlog levert als hij wordt aangesproken op zijn handelen, er zijn voldoende momenten te noemen waarop je met kippenvel naar hun spel aan het kijken bent.

De serie zal niet volledig waarheidsgetrouw zijn (daar is online voldoende informatie over te vinden), maar indrukwekkend is het absoluut. De sfeer, de decors en - zoals al gezegd - de acteerprestaties zijn bewonderingswaard. Wel vind ik het jammer dat er in de serie niet duidelijker naar voren komt hoe groot het isolement was waar de Joden vanaf het begin van de bezetting in terecht kwamen. Er wordt ingezoomd op het handelen van de Raad en ook op het heldhaftige optreden van het verzet, maar het lijkt nu bij vlagen alsof het merendeel van de Nederlandse bevolking heeft geprobeerd de Joodse gemeenschap te helpen en dat is niet zo. Zonder een waardeoordeel te willen geven over de handelingen van de Joodsche Raad tijdens de Tweede Wereldoorlog had dit isolement vanaf de eerste aflevering nadrukkelijker naar voren gebracht mogen worden, omdat dit ongetwijfeld van invloed geweest zal zijn op het handelen van de Raad.