A Perfect Planet - Documentaire (DVD)

David Attenborough legt in zes afleveringen uit wat onze wereld zo bijzonder maakt. Met behulp van schitterende beelden laat hij zien hoe uniek onze natuur is, maar ook hoe wij de kwetsbaarheid van onze ecosystemen voortdurend onderschatten en bedreigen.

David Attenborough vierde in mei 2021 zijn 95e verjaardag. Een lang leven dat volledig gewijd is aan onze wonderlijke natuur. In 1936 woonde hij een lezing bij waarin een beroemde schrijver en natuurliefhebber het denkbeeld verdedigde dat de invloed van de mens lang niet altijd een positief resultaat heeft op de natuur. Een bijna onaanvaardbare theorie in die tijd. Wij mensen weten het immers altijd beter? Voor de jonge David was dit idee echter van grote invloed op zijn latere carrière.

A Perfect Planet is waarschijnlijk zijn mooiste lofzang op onze planeet en het leven om ons heen.

Na zijn studie natuurwetenschappen raakte hij betrokken bij iets nieuws: televisie. Voor de BBC maakte hij veel programma’s die direct of indirect met de natuur te maken hadden. Tegenwoordig is zijn karakteristieke stem synoniem aan natuurfilms van de hoogste kwaliteit. Hij heeft via dit medium zijn liefde voor de natuur doorgegeven aan generaties kijkers. Daarnaast is hij, in toenemende mate, steeds meer de spreekbuis geworden van de noodzaak om die natuur te beschermen.

A Perfect Planet is waarschijnlijk zijn mooiste lofzang op onze planeet en het leven om ons heen. Tegelijkertijd is het een indringende waarschuwing over wat wij – de moderne mensheid - allemaal kapot maken. De richting die de vooruitgang heeft gekregen is misschien wel onze ondergang. Overbevolking en - nog belangrijker - overconsumptie zorgen voor een enorme druk op onze natuurlijke bronnen en de zelfreinigende processen die hier niet meer tegen opgewassen zijn.

Is A Perfect Planet een serie waar je depressief van wordt? Ja en nee. Het is vooral een serie die je probeert wakker te schudden. Wij zijn geen passieve passagiers op deze planeet. Wij hebben invloed op elkaar, op winkels en producenten. Ons eigen gedrag, zo lang de signalen al negerend, kan ook worden aangepast, verbeterd. Het is confronterend, maar is het spreekwoord niet: “zachte heelmeesters maken stinkende wonden”?

De beelden tonen keer op keer aan dat wij op een unieke, onbeschrijflijk mooie planeet wonen. David Attenborough toont keer op keer aan dat de enorme variatie aan ecosystemen alle verbeelding te boven gaat. Dieren en planten met onwaarschijnlijk bijzondere kleuren, vormen en samenwerkingsverbanden, de mooiste voorbeelden komen hier voorbij. Een letterlijk unieke planeet die het waard is om voor te vechten.

Maar steeds stipt hij even aan, zonder te preken, dat zo’n ecosysteem een evenwicht vormt. Een evenwicht dat al duizenden jaren standhoudt, maar dat ook uit evenwicht kan raken. Als dat gebeurt, heeft dat een effect op dat ecosysteem zelf, maar ook op andere systemen en, uiteindelijk, op onze menselijke samenleving.

Hij laat ook zien dat ecosystemen kunnen veranderen. Tenminste, als de dieren en planten in dat systeem zich kunnen aanpassen aan de veranderende omstandigheden. Het grootste probleem daarbij is wel dat de mensen de omstandigheden vaak sneller veranderen dan de dieren aan kunnen. En dat zal, als er niets gebeurt, ernstige gevolgen hebben op ons klimaat, de dieren, de planten en – uiteraard – de mensheid.

Dit is geen serie die je kijkt om vermaakt te worden.

Bekijk deze serie en kijk met open mond naar de wonderen van onze natuur. Maar ga ook iets verder dan dat. Vraag je eens af of wij als mensheid wel goed bezig zijn. En stel jezelf de vraag of jij wel goed bezig bent. Wat kunnen wij zelf veranderen om deze race naar de afgrond af te remmen?

In de film Koyaanisqatsi uit 1982 werd dit al op indrukwekkende wijze getoond. Deze serie kiest een andere, toegankelijker benadering, maar toont hetzelfde probleem. Een complex probleem dat nog altijd niet is opgelost en dat om grote, dappere beslissingen vraagt. Volgens David Attenborough en vele anderen is het alternatief ondenkbaar en onacceptabel.

Ik geef deze serie een 10. Is er dan niets te zeuren? Nee. De beelden zijn onwaarschijnlijk mooi en de verhalen boeiend en bijzonder. De acteurs zijn zonder uitzondering perfect, want echt. Maar, veel belangrijker, dit is geen serie die je kijkt om vermaakt te worden. Deze serie is veel, veel belangrijker dan het zoveelste seizoen van een verzonnen verhaal. Dit is de werkelijkheid. Het gaat over de enige planeet waar wij kunnen leven en die we beetje bij beetje om zeep helpen. De roep om actie wordt luider en mag niet langer genegeerd worden.