FOX verruilt pilot-seizoen met kabel aanpak

De Amerikaanse TV zender FOX heeft besloten om het traditionele pilot-seizoen te omzeilen. Het is de eerste stap van de commerciële zenders in de richting van het model dat kabelzenders hanteren. Omdat de breed toegankelijke zenders al jaren bezig zijn met het acclimatiseren aan een wereld waarin kijkers liever exclusieve zenders in hun pakket kijken is deze acute en abrupte beslissing van FOX bewonderenswaardig.

Er zijn grofweg honderd gescripte televisieseries op de Amerikaanse televisie. Daar zijn genres als reality, entertainment en praatprogramma’s dus niet meegerekend. Het overgrote deel van dit aantal series is op de commerciële zenders. De vier grote zenders, CBS, NBC, ABC en FOX zijn in de meeste Amerikaanse woningen te ontvangen. Toch hebben deze reuzen moeten toekijken hoe kleinere betaalzenders als HBO en AMC kijkers wegtrekken. Eigenlijk veranderden de grote jongens vrij weinig aan hun tactiek en bleven ze vastberaden bij hun model, tot aan vorig jaar. Toen werd het duidelijk dat AMC’s The Walking Dead geen eendagsvlieg was en consistent meer kijkers trok dan de meeste series op gewone zenders. NBC moest toekijken hoe haar nieuwe komedieseries niet werkten. ABC is nog steeds op zoek naar een grote hit die niet gemaakt is door Shonda Rhimes. FOX zag monsterhits als New Girl en The Following langzaam afsterven. Alle zenders hebben door een variatie van programma’s hun hoofd boven water kunnen houden. Maar nu het televisielandschap steeds sneller vervormt is een grove aanpak noodzakelijk.

Pilot-seizoen is een fenomeen dat vooral invloed heeft op de industrie, maar uiteindelijk bepaald wat er aankomende herfst in Amerika op TV komt. Rond deze tijd van het jaar bepalen de zenders doorgaans van welke scripts ze meer willen zien. Vorig jaar lag het gemiddelde op tachtig scripts per zender. Een enorme hoeveelheid, als je beseft dat elke pilot een of meer schrijvers heeft en er uiteindelijk maar een handjevol tot leven komt als serie. Als het script een bestelling krijgt voor een pilot aflevering moet er een filmcrew aan toegevoegd worden. De beste acteurs, regisseurs en producenten worden gezocht om de aflevering tot stand te brengen, wat veel concurrentie met zich mee brengt. De ruwe versies van deze pilots keren terug naar de netwerkbazen die beslissen of het hen bevalt. Soms komt daar nog een focusgroep aan te pas. De pilot wordt dan aangepast waar nodig en als hij goed bevalt krijgt hij een bestelling voor een serie. Dit alles gebeurt nog voor de zomer. Dan gaat de marketingcampagne van start en hopelijk is de serie een succes als de pilot op TV verschijnt. Als het lukt krijgt de serie een volledig seizoen. Zo niet dan eindigt het op tijd voor het nieuwe pilot seizoen waar de medewerkers en zenders nieuwe pilots uitproberen.

Het is een ritueel dat functioneert op stress, deadlines en soms onmogelijke beslissingen op een korte tijd. Een goed-geteste serie hoeft geen succes te zijn. Een slecht geschreven pilot script kan een enorm succes worden. Het hele seizoen is echter een gevecht en vele schrijvers verkiezen daarom de kabelzenders. Daar worden slechts een paar series besteld, meestal compleet en krijgt het creatieve team de rust om de serie uit te werken ofwel, zoals het meestal in Nederland gaat. Een goed voorbeeld zijn HBO’s nieuwkomers True Detective en Looking. Beide werken met schrijvers die de hele serie hebben uitgedacht van te voren. Kevin Reilly, topbaas van FOX, voert nu ook een dergelijke strategie uit. "In plaats van dat we tien pilots maken en hopen dat er een serie uitkomt, willen we nu meer een een-op-een ratio doen," vertelt hij tijdens de TCA persconferentie. Drie series heeft hij al sinds het najaar in ontwikkeling en hij hoopt dat hij daar binnenkort drie andere aan kan toevoegen. Het proces bespaart geld, maar ook veel moeite en creatieve belemmeringen.

Voor de industrie betekent het minder druk en loze projecten. Er is meer concurrentie om bij een van de series te komen, maar wie nu een baan krijgt heeft tenminste enige zekerheid. Voor de kijker betekent het dat er beter uitgewerkte series op TV komen. Het is steeds duidelijker dat series volgens het huidige model soms een heel eerste seizoen nodig hebben om hun kern vinden, zoals FOX’ The Mindy Project. Als ze die kern eenmaal hebben gevonden kunnen de kijkers al lang vertrokken zijn. Dat uitgerekend FOX deze aanpak kiest was niet zomaar te voorspellen. De zender koos vorig jaar voor een kabelzenderstrategie door een filmster te koppelen aan een serie met een beperkt aantal afleveringen met The Following. De serie trok enorm veel kijkers maar zonk langzaam in kijkcijfers en werd flink bekritiseerd door de creatieve beslissingen. Daarnaast lanceerde FOX een van de succesvollere drama’s dit jaar, Sleepy Hollow, dat nog volgens het oude systeem functioneert en wel kijkers behoudt. Twee argumenten tegen een andere aanpak. Toch is Reilly verzekerd dat dit de goede weg is. "De succesratio bij netwerk zenders is niet geweldig, dus veel slechter kunnen we het niet doen."

CBS, dat zowel kijkcijferhits als bejubelde series heeft, geeft aan wel bij het bekende model te blijven. Hoofd Nina Tessler zegt "pilot seizoen is niet perfect, maar het werkt voor ons". Met series als NCIS, The Big Bang Theory en The Good Wife is dat zeker nog waar. Voor FOX is het plaatje echter anders. De komedies zijn of hits of niet. Nieuwe serie Enlisted wordt positief aangeschreven maar wordt vrijwel zeker beëindigt vanwege zijn kijkcijfers. Brooklyn Nine-Nine won zondag een Golden Globe maar is geen betrouwbare hit. Bekende series als American Dad en Glee lopen al ten einde, met respectievelijk nog een half en anderhalf seizoen te gaan. Er komt ruimte vrij op FOX' uitzendschema en Reilly wil zeker zijn dat de opvulling wel slaagt.

De nieuwe series die hoogstwaarschijnlijk aankomend seizoen zullen verschijnen zijn divers en hebben interessante teams. Hieroglyph is een avonturenserie over het oude Egypte, geschreven door Pacific Rim’s Travis Beacham. The Middle Man wordt geregisseerd door Ben Affleck en gaat over de maffia in Boston van de jaren ’60. Mulaney is een komedie van stand-up komediant John Mulaney over zijn leven in New York. Fatrick is een komedie van de schrijvers van Don’t Trust the Bitch in Apartment 23 en ziet Desperate Housewives’ Marcia Cross in de hoofdrol. Cabot College is van 30 Rock schrijvers Matt Hubbard en Tina Fey over een meisjesschool die voor het eerst ook jongens gaat toelaten. Daarnaast is er nog Gotham dat zich zal richten op de beginjaren van Batman. Het kan twijfels oproepen, maar FOX heeft alle rechten van Warner Bros. opgekocht waardoor Bruce Wayne al zijn bekende vijanden en vrienden kan hebben. Rome en The Mentalist schrijver Bruno Heller overziet de serie met The Dark Knight-trilogie’s David S. Goyer als mede-schrijver. Of FOX’ nieuwe aanpak zal werken zal dit najaar duidelijk worden, maar in ieder geval zitten de zenders niet stil in het steeds drukkere TV landschap.