Quirke - Seizoen 1
Quirke is de vaste hoofdpersoon van de Ierse schrijver Benjamin Black, pseudoniem van John Banville. Black is wat in vaktermen wel een ‘writers writer’ wordt genoemd: een schrijver wiens werk niet kan rekenen op een groot lezerspubliek maar wel – vooral – gewaardeerd wordt door zijn collega-auteurs. In de regel betekent dat, dat zulk werk niet gekenmerkt wordt door veel spanning en sensatie. Een writers writer zoekt het vooral in ragfijne nuances en sfeervolle tekening van karakters, landschappen en scenes. Dat geldt ook voor de boeken van Benjamin Black en evenzeer voor de televisieserie die daarop gebaseerd is. Zes boeken schreef Black waarin hij Quirke (Gabriel Byrne, Treatment) de hoofdrol gunde; drie daarvan werden voor uitzending door BBC Ireland bewerkt: Christine Falls, Silver Swann en Elegy for April.
In Christine Falls staat de ‘handel’ in buitenechtelijke kinderen centraal, in Silver Swann zorgt een loverboy avant la lettre – een rol die acteur Lee Inglebe (Harry Potter and the Prisoner of Azkaban, Life on Mars, George Gently) op het lijf geschreven is – voor behoorlijk wat dreiging en in Elegy for April brengt (de verdwijning van) een jongedame die qua zelfstandigheid haar tijd ver vooruit is, het preutse Dublin van de jaren vijftig in rep en roer. Voor wie de Quirke-verhalen wat beter kent, zal het echter lastig zijn te bepalen waarover ze echt gaan. Over misdaad in een Dublin waar de katholieke kerk nog steeds de norm voor een deugdzaam en fatsoenlijk leven stelde (en hoe zij die norm waar nodig zonder aarzelen naar haar eigen hand zette), over een moeizame vader-dochterrelatie of meer in het algemeen over het onvermogen van mensen zin aan hun bestaan te geven.
Quirks weinig benijdenswaardige levensgeschiedenis loopt als een rode draad door alle verhalen. Ooit trouwde hij met zijn grote liefde Delia, die echter in het kraambed stierf. Quirke besloot daarop zijn dochter Phoebe af te staan aan Delia’s kinderloze zus Sarah (Geraldine Sommerville, Cracker), die met zijn broer Mal (Nick Dunning, Waking the Dead) getrouwd is. Phoebe (Aisling Franciosi, The Fall) wist jarenlang niet dat Quirke haar biologische vader is, maar als zij openlijk toegeeft verliefd op hem te zijn, besluit hij haar de waarheid te vertellen. Dat komt hard aan. Het duurt dan ook een hele tijd voordat zij hem als haar vader wil erkennen. Intussen heeft Quirke (weer) het bed gedeeld met zijn schoonzus, is Mal ernstig in de fout te gaan door een verdacht sterfgeval te verdoezelen en valt hun vader, de alom gerespecteerde Judge Garret Griffin (Michael Gambon, diverse Harry Potterfilms), genadeloos van zijn troon. Zo bezien heeft ‘de spraakmakende detectiveserie’ veel weg van een onvervalste soap.
Dat is zij echter niet; verre van dat zelfs. De Quirke-verhalen passen veel meer in de traditie van de film noir, een genre dat in de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw zijn grootste bloei beleefde maar ook naderhand nog regelmatig van zich doet spreken: de neo noirs. Een bekend voorbeeld zijn Ian Rankins Rebus-novels en de verfilmingen hiervan, met (aanvankelijk) John Hannah en (later) Ken Stott in de hoofdrol. Film noirs zijn films met overheersende stemmingen van melancholie, vervreemding, somberheid, teleurstelling, ontgoocheling, morele corruptie, vergeefsheid en schuld. De belangrijkste personages zijn meestal de cynische, eenzame held en de femme fatale, waartussen zich allerlei intriges afspelen tegen de achtergrond van een louche grote stad.
Die omschrijving past perfect op de Quirke-verhalen. Quirke heeft de dood van Delia nooit kunnen verwerken en heeft zich haast letterlijk opgesloten in de kelder van het ziekenhuis, waar hij zijn brood verdient als lijkschouwer. Vrienden houdt hij er niet op na; of het moest de whiskeyfles zijn. Want Quirke drinkt veel, zo veel zelfs dat hij zich uiteindelijk aan een ontwenningskuur moet onderwerpen. Hij is, kortom, het prototype van de antiheld; met zijn bloedeigen dochter als femme fatale. Want Phoebe is me er eentje. Een eigenzinnige pubermeid, always on the wildeside of life, die iedereen, haar vader niet in het minst, handenvol werk bezorgt.
En dan is er nog Dublin. Bepaald geen ‘City that never sleeps’, maar wel een waar gezagsdragers gemakkelijk een oogje dichtknijpen als de geldende fatsoensregels daarom vragen. In hun ogen, in ieder geval. Dublin is in het werk van Benjamin Black wat Edinburgh is bij Ian Rankin: een stad met twee gezichten, een boven- en een onderwereld; Jekyll and Hyde. En tussen die twee werelden pendelt een wat trieste figuur heen en weer; niet zozeer om ergens heen, maar meer om ergens vandaan te gaan.
De televisieserie Quirke is niet opgebouwd uit spannende verhalen, maar biedt wel degelijk topkwaliteit binnen het genre. Een aanrader voor liefhebbers van Lewis, Vera en DCI Banks bijvoorbeeld; van George Gently misschien ook. Voor mij dus en daarom geef ik Quirke een dikke acht.
In Christine Falls staat de ‘handel’ in buitenechtelijke kinderen centraal, in Silver Swann zorgt een loverboy avant la lettre – een rol die acteur Lee Inglebe (Harry Potter and the Prisoner of Azkaban, Life on Mars, George Gently) op het lijf geschreven is – voor behoorlijk wat dreiging en in Elegy for April brengt (de verdwijning van) een jongedame die qua zelfstandigheid haar tijd ver vooruit is, het preutse Dublin van de jaren vijftig in rep en roer. Voor wie de Quirke-verhalen wat beter kent, zal het echter lastig zijn te bepalen waarover ze echt gaan. Over misdaad in een Dublin waar de katholieke kerk nog steeds de norm voor een deugdzaam en fatsoenlijk leven stelde (en hoe zij die norm waar nodig zonder aarzelen naar haar eigen hand zette), over een moeizame vader-dochterrelatie of meer in het algemeen over het onvermogen van mensen zin aan hun bestaan te geven.
Quirks weinig benijdenswaardige levensgeschiedenis loopt als een rode draad door alle verhalen. Ooit trouwde hij met zijn grote liefde Delia, die echter in het kraambed stierf. Quirke besloot daarop zijn dochter Phoebe af te staan aan Delia’s kinderloze zus Sarah (Geraldine Sommerville, Cracker), die met zijn broer Mal (Nick Dunning, Waking the Dead) getrouwd is. Phoebe (Aisling Franciosi, The Fall) wist jarenlang niet dat Quirke haar biologische vader is, maar als zij openlijk toegeeft verliefd op hem te zijn, besluit hij haar de waarheid te vertellen. Dat komt hard aan. Het duurt dan ook een hele tijd voordat zij hem als haar vader wil erkennen. Intussen heeft Quirke (weer) het bed gedeeld met zijn schoonzus, is Mal ernstig in de fout te gaan door een verdacht sterfgeval te verdoezelen en valt hun vader, de alom gerespecteerde Judge Garret Griffin (Michael Gambon, diverse Harry Potterfilms), genadeloos van zijn troon. Zo bezien heeft ‘de spraakmakende detectiveserie’ veel weg van een onvervalste soap.
Dat is zij echter niet; verre van dat zelfs. De Quirke-verhalen passen veel meer in de traditie van de film noir, een genre dat in de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw zijn grootste bloei beleefde maar ook naderhand nog regelmatig van zich doet spreken: de neo noirs. Een bekend voorbeeld zijn Ian Rankins Rebus-novels en de verfilmingen hiervan, met (aanvankelijk) John Hannah en (later) Ken Stott in de hoofdrol. Film noirs zijn films met overheersende stemmingen van melancholie, vervreemding, somberheid, teleurstelling, ontgoocheling, morele corruptie, vergeefsheid en schuld. De belangrijkste personages zijn meestal de cynische, eenzame held en de femme fatale, waartussen zich allerlei intriges afspelen tegen de achtergrond van een louche grote stad.
Die omschrijving past perfect op de Quirke-verhalen. Quirke heeft de dood van Delia nooit kunnen verwerken en heeft zich haast letterlijk opgesloten in de kelder van het ziekenhuis, waar hij zijn brood verdient als lijkschouwer. Vrienden houdt hij er niet op na; of het moest de whiskeyfles zijn. Want Quirke drinkt veel, zo veel zelfs dat hij zich uiteindelijk aan een ontwenningskuur moet onderwerpen. Hij is, kortom, het prototype van de antiheld; met zijn bloedeigen dochter als femme fatale. Want Phoebe is me er eentje. Een eigenzinnige pubermeid, always on the wildeside of life, die iedereen, haar vader niet in het minst, handenvol werk bezorgt.
En dan is er nog Dublin. Bepaald geen ‘City that never sleeps’, maar wel een waar gezagsdragers gemakkelijk een oogje dichtknijpen als de geldende fatsoensregels daarom vragen. In hun ogen, in ieder geval. Dublin is in het werk van Benjamin Black wat Edinburgh is bij Ian Rankin: een stad met twee gezichten, een boven- en een onderwereld; Jekyll and Hyde. En tussen die twee werelden pendelt een wat trieste figuur heen en weer; niet zozeer om ergens heen, maar meer om ergens vandaan te gaan.
De televisieserie Quirke is niet opgebouwd uit spannende verhalen, maar biedt wel degelijk topkwaliteit binnen het genre. Een aanrader voor liefhebbers van Lewis, Vera en DCI Banks bijvoorbeeld; van George Gently misschien ook. Voor mij dus en daarom geef ik Quirke een dikke acht.
